Thanaka: Tajemnica piękna prosto z Birmy

Każdy z nas ma zapewne stare dyski lub karty pamięci, które od lat zbierają kurz lub giną w czeluściach starych szuflad. Ostatnio zabrałam się za porządki i natknęłam się na zdjęcia z mojej pierwszej wyprawy do Azji. Była to jedna z najpiękniejszych podróży, która nauczyła mnie pokory i szacunku do kultur Azji Południowo-Wschodniej, zwłaszcza tych hermetycznych i pełnych cnót, jak mieszkańcy ówczesnej Birmy. To był rok 2010, więc minęło już piętnaście lat od mojego spotkania z tymi fascynującymi ludźmi, ale do dziś pamiętam wszystkie opowieści o ich kraju i kulturze, którymi dzielili się ze mną podczas wspólnych obiadów i dalekich wypraw rowerowych. Do wspomnień i tematów związanych z Azją powrócę jeszcze nie raz, a dziś chciałabym podzielić się z Wami ciekawostką, głęboko zakorzenioną w tradycji i codzienności mieszkańców tego niezwykłego kraju.

W sercu Birmy (Myanmaru) kryje się starożytna tajemnica piękna – thanaka. Myślę, że mało kto słyszał o jej istnieniu, a dla tych, którzy przyjeżdżają w to odizolowane od reszty świata miejsce, jest to tylko fantazyjny kosmetyk. Dla mieszkańców Birmy to zdecydowanie coś więcej. Thanaka, to symbol tradycji i kultury, który przetrwał tysiąclecia. Używana przez Birmańczyków od ponad 2000 lat, łączy w sobie pielęgnację skóry z głębokim szacunkiem do natury. Przez wieki zdobywała szczególne miejsce w codziennym życiu mieszkańców tego kraju, i mimo że świat szybko się zmienia, wciąż jest chętnie stosowana, zarówno przez kobiety, mężczyzn, jak i dzieci.

Co to jest thanaka?

Czym właściwie jest ten tajemniczy "kosmetyk" z Azji? Thanaka to naturalna pasta wytwarzana z kory drzew o tej samej nazwie, które rosną na terenach Birmy. Najlepszą thanakę pozyskuje się z drzew mających co najmniej 35 lat, ponieważ to wtedy nabierają pełni swoich właściwości pielęgnacyjnych. Wytwarzana z nich pasta jest stosowana bezpośrednio na skórę i pełni rolę nie tylko ochronną, ale też estetyczną - jak nasz europejski makijaż.

Wolisz słuchać, niż czytać...? Nie ma problemu. Wiem, że dziś łatwiej założyć słuchawki i zatonąć w dźwiękach. Specjalnie dla Ciebie nagrałam tę opowieść. Posłuchaj jej...

Jak się ją wytwarza?

W każdej wiosce czy miasteczku znajdziesz targ, gdzie życie tętni od świtu do zmierzchu. Na rozłożonym kocu, pośród kawałków drewna, siedzi kobieta z policzkami pokrytymi pastą thanaka. Energicznie pociera pieńki o mokry kamień, bez przerwy, jakby wpadła w trans. Powstałą pastę starannie przekłada do małego pojemniczka, by później sprzedać ją mieszkańcom i turystom.

Proces jest prosty—wystarczy kora drzewa thanaka, woda i specjalna kamienna płytka, kyauk pyin. Po wcześniejszym wysuszeniu, korę pociera się o mokry kamień, co tworzy gęstą pastę. Choć praca jest monotonna, dla wielu ma charakter medytacyjny, stając się czasem na wyciszenie.

Gotową pastę nakłada się na twarz, najczęściej w prostych wzorach, takich jak koła lub niestaranne pasy na policzkach, ale czasem kobiety tworzą bardziej fantazyjne motywy, szczególnie gdy jest ku temu specjalna okazja. Thanaka zdobi twarze zarówno dzieci, jak i dorosłych, kobiet i mężczyzn, a przy tym chroni przed słońcem, będąc czymś więcej niż tylko ozdobą.

Właściwości thanaki

Thanaka jest uwielbiana głównie za swoje właściwości chłodzące. W gorącym klimacie Birmy, nałożenie jej na skórę daje natychmiastowe uczucie ulgi, co jest zbawienne podczas upalnych dni. Działa jak naturalny filtr przeciwsłoneczny, chroniąc skórę przed szkodliwym promieniowaniem UV. Dodatkowo, thanaka to prawdziwa bomba odżywcza, pełna kumaryn* o działaniu przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym. Dzięki temu jej regularne stosowanie znacząco poprawia stan i wygląd skóry.

Nic więc dziwnego, że birmańskie kobiety wyglądają promiennie. Przyznam, że od razu zwróciły tym moją uwagę. Może to jedynie wynik szerokich i szczerych uśmiechów, którymi mnie obdarzały, może jednak efekt cudownej pasty.

W życiu codziennym i kulturze

Urok thanaki tkwi nie tylko w jej skuteczności, ale też w symbolice, jaką ze sobą niesie. To coś głęboko zakorzenionego w birmańskiej kulturze—od pokoleń stosowana jest jako codzienna ochrona i kosmetyk. Nakładanie pasty na twarz to więcej niż pielęgnacja; to codzienny rytuał, który łączy pokolenia. Od dzieci po seniorów—wszyscy noszą te charakterystyczne wzory, będące symbolem lokalnej tożsamości.

Choć w miastach współczesne kosmetyki zyskują popularność, thanaka wciąż króluje na wsiach. Co ciekawe, korzystają z niej nie tylko kobiety—mężczyźni również doceniają jej chłodzące i ochronne działanie, zwłaszcza pracując w palącym słońcu.

Thanaka – kosmetyk i medytacja

Dla wielu Birmańczyków przygotowanie i nakładanie thanaki to coś więcej niż dbanie o wygląd—jest to chwila wytchnienia od codziennych spraw, których w kraju o tak trudnej sytuacji politycznej, ekonomicznej i społecznej nie brakuje. Proces mielenia kory i rozcierania jej na kamiennej płytce ma w sobie coś z rytuału, który pozwala na chwilę zatrzymać się i połączyć z naturą. To moment, kiedy pod palcami można poczuć fakturę kamienia i delikatny, nieco pudrowy zapach drewna, który przenosi myśli w zielone lasy Birmy.

Thanaka to symbol prostoty i więzi z naturą, który zachwyca nie tylko Birmańczyków, ale też turystów odwiedzających Myanmar. Dla wielu podróżników spotkanie z tym tradycyjnym kosmetykiem staje się niezapomnianym elementem ich wizyty. Na lokalnych targach łatwo znaleźć gotowe kawałki kory i kamienne płytki — doskonałe pamiątki, które pozwalają zabrać kawałek birmańskiej tradycji do domu.

Jeśli masz okazję wypróbować thanakę, zrób to powoli, dając sobie czas na odkrywanie, z szacunkiem dla natury oraz dla tradycji, które przetrwały pokolenia w tej niezwykłej kulturze. Może odkryjesz w tym coś więcej niż tylko kosmetyk — może stanie się to Twoją chwilą wytchnienia, osobistym oddechem w gorącym dniu, tak jak dla wielu Birmańczyków od wieków

----------------------------------------------

* Kumaryny to organiczne związki chemiczne, które występują w wielu roślinach i mają właściwości aromatyczne oraz potencjalne działanie lecznicze, a często są stosowane w przemyśle spożywczym, kosmetycznym i farmaceutycznym.